• Een winkel heeft de exclusiviteit voor een bepaalde merk in een regio: geen andere winkel mag het merk verdelen. Dit kan gelden op nationaal niveau (importeur van het merk) of op regionaal niveau (verdeler).
• Een mannequin zal enkel reklame maken voor een bepaald merk (mag bijvoorbeeld geen kleren van Puma showen als ze een contract heeft met Adidas).
• Een werknemer mag niet voor een concurrerend bedrijf werken tijdens de loopduur van zijn arbeidsovereenkomst.

Er zijn echter een aantal situaties waarbij een exclusiviteitscontract ongeldig is (deze clausule in het contract wordt als ongeldig en niet-bestaande beschouwd):

• Er is geen contract: een exclusiviteitsclausule maakt altijd deel van een arbeidscontract of een ander soort contract waar de rechten en plichten van beide partijen geregeld worden.

• Er is geen vergoeding voorzien: deze vergoeding mag niet bestaat uit immaterieele voordelen (die niet controleerbaar zijn).

• Er zijn geen aantoonbare economische redenen: het is duidelijk dat een topmodel dat voor Dior werkt niet mag overstappen op een concurrerend merk, maar zonder zonder duidelijke reden mag een model niet aan een bureau gebonden worden.

Als je een exclusiviteitscontract tekent ben je gebonden door je handtekening:

• In de praktijk betekent dit dat je geen andere fotoshoots meer mag doen (zelfs niet meer op TFP/TFCD-basis).

• Voor het vernieuwen van je portfolio (iets wat je om de 6 maanden moet doen om niet teveel verouderde foto's te hebben) moet je verplicht naar de huisfotograaf van het bureau gaan, dat je zijn fotografische stijl maar niets vindt speelt geen rol. Vaak moet je de huisfotograaf betalen.

• Je moet een percentage aan de agentschap afstaan, zelfs voor opdrachten waarbij de agence eigenlijk niets te maken heeft (een optreden in een discotheek dat je zelf geregeld hebt, bijvoorbeeld).

In Duitsland en nu ook in België zijn de meeste exclusiviteitscontracten ongeldig verklaard, juist omdat de rechten en plichten van beide partijen zo onredelijk bepaald zijn. Een modellenbureau is trouwens niets meer dan een interimkantoor. Als werkzoekende mag je je inschrijven bij verschillende interim-kantoren en natuurlijk ook zelfstandig werk gaan zoeken. Dit zou nogal erg zijn als je als werkzoekende enkel werk zou mogen aannemen als die via het interimkantoor geregeld werd!

In het ergste geval heeft een exclusiviteitscontract enkel negatieve elementen: je bent volkomen afhankelijk van de agence voor eventuele opdrachten, en het is absoluut niet zeker dat je echte betaalde opdrachten zal krijgen. En dit is vaak spijtig want België is een klein land met weinig opportuniteiten. Beperk je kansen niet door je te binden aan één organisatie!

Overigens kan bijna iedereen met een exclusiviteitscontract afkomen: een modellenbureau, een mister-verkiezing. Zelfs fotografen laten hun modellen een exclusiviteitscontract ondertekenen (zogezegd om de modellen te “beschermen” tegen malafide praktijken). Maar dat is toch de wereld op zijn kop: beginnende fotomodellen moeten zo snel mogelijk ervaring opdoen, en dat kan enkel door te werken voor zoveel verschillende fotografen. De organisaties of personen met louche bedoeningen zijn diegenen die met een dergelijk contract afkomen: waarom moet je bang zijn van de concurrentie als je prima werk levert?

Conclusie: teken nooit een exclusiviteitscontract bij je eerste bezoek. Informeer je bij andere modellen. Als beginnend model ben je niet goed geplaatst om te weten of je een kans maakt bij die betreffende organisatie. Het is pas later dat je dat te weten komt…